Ruimte om gewoon jezelf te zijn

Simone: “Je kunt hier dingen uitproberen. De dag dat je buiten de lijntjes gaat, is de dag dat je je ontwikkelt. Zo werkt het voor de cliënten ook. We kunnen wel alles van minuut tot minuut voor ze vastleggen, maar dan ontwikkelen ze zich niet meer. Doordat je hier je eigen ontwikkeling aan mag gaan, kun je daarin, samen met de cliënt, groeien.”

Dave: “Dat je dingen mag uitproberen heeft ook te maken met het feit dat cliënten zich niet goed kunnen verwoorden. Je observeert gedrag en weet vaak niet wat erachter zit. Heeft iemand spanning omdat hij het eten niet lekker vindt, of heeft hij last van zijn buik. Je weet het vaak niet. Dan moet je dingen durven doen om te ontdekken en te leren. Natuurlijk verschillen we onderling soms van inzicht. Dan is het belangrijk om open met elkaar te communiceren. Iedereen deelt dan zijn mening en zo kom je samen verder.”

Simone: “Reflecteren is ontzettend belangrijk. Als ik het gevoel heb dat iets niet goed gaat, vraag ik mijn collega’s wat zij ervan vinden en of zij dingen misschien anders hadden aangepakt. Daarnaast hebben we vergaderingen met onze orthopedagoog. Zij zorgt dan voor nieuwe inzichten, waardoor je opnieuw over dingen gaat nadenken.”

Afwisseling

Simone: “Soms doe je even niets met een cliënt. Dat is dan nodig. Even rust, een moment om prikkels te verwerken.”
Barry: “Dat vond ik in het begin wel wennen. De ene dag kon je lekker met cliënten naar buiten en de andere dag kon dat niet omdat het dan bijvoorbeeld te warm was. Ik moest leren zien dat het op dat moment beter was om binnen te blijven. De warmte zou te veel prikkels geven en dat was voor de cliënt, op dat moment, niet prettig.”

Simone: “Dat maakt het werk uitdagend. Je weet nooit van tevoren hoe cliënten die dag zijn, elke dag is anders. Soms heb je een dag dat je denkt: dit is zó relaxt. Maar vaak heb je het nog niet gedacht of er verandert ineens van alles en moet je vol aan de bak.”

Competenties

Simone: “Om het werk bij ons te kunnen doen moet je wel een aantal dingen kunnen. Je moet actief willen zijn en van een uitdaging houden. Je moet kunnen zien dat cliënten zo nu en dan aftasten of jij die veilige ander voor ze bent.”

Dave: “Je moet inderdaad stevig in je schoenen staan. Snappen dat bij cliënten ‘het emmertje’ soms vol is omdat de wereld voor hen moeilijk te begrijpen is. Dan moet je dichtbij willen blijven en kunnen zien dat de cliënt het even niet alleen redt. Op zo’n moment moet je rust kunnen bieden en er voor hem of haar zijn. Tegelijk moet je aangeven welk gedrag eventueel niet kan. De kunst is om daar een balans in te vinden.”

Ontwikkelen vanuit eigen veiligheid

Dave: “Het gaat allemaal om veiligheid. Voelt een cliënt zich veilig bij jou? Als ik kijk naar een jaar geleden dan waren er cliënten waarvan ik dacht: oké, ik kan jou nu niet benaderen. Bij één cliënt heb ik wel zeven maanden nodig gehad voordat hij zich bij mij veilig kon voelen. Hij kwam wel in mijn buurt, maar wanneer ik alleen met hem was, wist hij zich geen raad met mij. Dan werd hij onrustig en kon ik merken dat hij het spannend vond. Nu kan ik hem bij wijze van spreken drie of vier dagen niet zien en als ik daarna op de groep kom, dan hebben we meteen een soort lijntje.”

Simone: “Cliënten hebben een sociaal emotionele ontwikkeling van tussen de zes en achttien maanden. Een gevoel van veiligheid is dus heel belangrijk. Het kost tijd dit op te bouwen. Als je eenmaal die veilige band hebt, kun je samen veel doen, van een stuk fietsen tot lekker samen stoeien. Dan kun je er écht zijn voor een cliënt. Ook wanneer het soms even minder makkelijk gaat. In die situaties laat de cliënt je dan ook toe. Samen onderga je dan dat moment, je blijft liefdevol bij de cliënt, je bent warm en zacht en helpt hem of haar er doorheen. Soms door gewoon naast iemand te gaan staan of zitten.”

Een triomf van pindakaas

Barry: “Na het werk praat je met elkaar over wat er wel en niet goed ging. Als je dan vertelt wat er goed ging en gelukt is, dan is iedereen blij. In eerste instantie voor de cliënt, maar ook voor de mensen die het gelukt is om iets voor elkaar te krijgen.”

Dave: “De cliënten leren in kleine stapjes. Voor de buitenwereld vaak niet eens zichtbaar, maar voor een cliënt een enorme prestatie.”

Simone: “Een van onze cliënten kan tegenwoordig zelf zeggen wat hij op brood wil. Hij zegt dan ‘kaas’, ‘pindakaas’ of ‘boter’. Op zo’n moment zit ik met een big smile naast hem en denk: wat knap dat je dit nu kunt. Ik kan nu tegen hem zeggen: ga jij maar lekker zitten, ik regel het eten wel. Voorheen begreep hij die situatie niet. Nu gaat hij gewoon ontspannen zitten wachten. Een andere cliënt kan nu, voor het wandelen, zelf zijn jas pakken en wachten bij de deur. Dat ging twee jaar geleden gepaard met veel gedoe. De overgang naar zo’n activiteit was toen te onoverzichtelijk voor hem. Nu gaat dat dus wel. Dat zijn zulke leuke momenten.”

Dave: “Dat zijn dus die kleine stapjes die de buitenwereld niet of nauwelijks ziet. Want ja, wat betekent het nou eigenlijk wanneer iemand kan zeggen dat hij pindakaas op zijn brood wil. Of rustig zijn jas kan pakken voor het wandelen. Voor een cliënt betekent dat dus heel veel. Een aantal jaren geleden was er meer één-op-één-begeleiding dan nu. Nu zie je dat er veel meer dingen samen gebeuren, in groepjes. In die zin hebben we echt stappen gemaakt. We gaan samen naar buiten, drinken koffie en zitten met een aantal cliënten samen aan tafel voor de lunch. Dat hebben we met elkaar bereikt.”